امروزه یکی از ملزومات اساسی در انتقال و توزیع الکتریکی در جهان، ترانسفورماتورها می‌باشند. ترانسفورماتورهای توزیع یکی از حساس ترین و با اهمیت ترین اجزا شبکه توزیع می باشند که به لحاظ نداشتن اپراتور دائمی و در تماس بودن همیشگی با شرایط متغیر از جانب مصرف کننده ، محیط خارجی و نیز شبکه توزیع برق در معرض خرابی هستند. این دستگاه ها که به تعداد بسیار زیاد در شبکه وجود دارند، در خدمت دائمی مصرف کنندگان برق بوده و سرمایه هنگفتی را به خود اختصاص داده اند. به همین منظور رله های مختلفی برای حفاظت از این ترانس ها به کار برده می شود.
برخی از تریپ هایی که در ترانسفورماتورها رخ می دهد به شرح زیر می باشد:
1) SC PROT
این رله حفاظت سیم پیچ تا محدوده CT در یک طرف ترانسفورماتور را به عهده دارد و هرگاه جریان از حد تنظیمی در همان طرف بیشتر شود این رله عمل می کند.
2) ZERO VOLTAGE
این رله در مواقعی که ولتاژ ترانسفورماتور صفر شود بریکرهای دو طرف ترانسفورماتور را باز می کند.
3) E/F PROT TRIP
هرگاه ترانس دچار اشکال شود و اتصال زمین گردد و فرمان قطع به بریکر داده شود این آلارم ظاهر می گردد. اتصال زمین یا اتصال بدنه در ترانسفورماتورهای روغنی، ابتدا در اثر تخلیه الکتریکی و سرانجام در اثر جرقه و قوس الکتریکی بوجود می آید. جرقه و تخلیه الکتریکی، باعث تجزیه روغن شده و در داخل روغن گاز تولید می کند. از نظر الکتریکی اتصال زمین ترانسفورماتور مثل هر اتصال زمین دیگری سبب تغییر ولتاژ فاز ها و در نتیجه جابجا شدن نقطه صفر ستاره در سیستم سه فازه می شود و شدت آن اولا بستگی به ولتاژ سیم پیچی که اتصال زمین شده و ثانیا بستگی به محل اتصالی دارد.
برای تشخیص اتصال زمین ترانسفورماتور و حفاظت آن در مقابل خطاهائی که اتصال زمین بوجود می آورد سه روش موجود دارد که عبارتند از:
عوامل وخطاهای خارجی که ترانسفورماتور را تهدید می کند عبارت است از:
4) WINDING TEMP
در ترانسفورماتور یک نشان دهنده و کنترل کننده دمای سیم پیچ تعبیه شده که دو هدف اساسی دارد:
5) R.E.F PROT
رله REF (رله اتصال زمین محدودشده) حفاظت در برابر اتصالی در داخل ترانسفورماتور (نظیر اتصال فاز به فاز ، اتصال حلقه و یا اتصال بین سیم پیچ های اولیه و ثانویه) و نوع عملکرد رله مثل رله دیفرانسیل بوده و بر مبنای تفاضل جریان های طرفین عمل می کند و برای اتصال های خارج از زون رله عکس العمل نشان نمی دهد.
6 ) BUCHHOLZ STAGE 1 ALARM
آلارم مربوط به رله بوخهلتس ترانس زمین (محله اول) عمل می کند.
بر اثر تخلیه جزئی ناشی از ضعف عایقی، به تدریج گازتولید می شود. در این حالت گاز ها در حرکت خود به سمت کنسرواتور در محفظه بالای بوخهلتس جمع می شوند و فشار گاز داخل رله از حالت نرمال خارج شده و باعث ایجاد سیگنال آلارم می گردد.
7) OIL TEMP STAGE 1 ALARM
این آلارم نشانه بالا رفتن درجه حرارت روغن ترانس زمین (مرحله اول) است ولی در حد تریپ ترانسفورماتورنیست. برای رفع این مشکل باید بار ترانسفورماتور با هماهنگی دیسپاچینگ کاهش یابد، سیستم خنک کننده ترانسفورماتور (فن ها) بررسی شود و چنانچه فن ها در مدار نباشند آن ها را در مدار قرار دهند و در صورت خرابی فن ها باید علت آن بررسی و گزارش داده شود. شیر های متصل به رادیاتور بررسی شود که باز باشند و درجه حرارت سیم پیچ و رله های مرتبط آن باید بررسی شود.
8) OIL LEVEL ABNORMAL
این آلارم نشان دهنده این است که سطح روغن کنسرواتور ترانسفورماتور زمین افزایش یا کاهش یافته است و یا به هر دلیلی از حالت نرمال خارج شده است . سطح روغن را از روی عقربه نشان دهنده سطح روغن داخل کنسرواتور بازدید نمائید و چنانچه کمبود روغن مشاهده شد جهت رفع کمبود روغن اقدام شود.
9) RELIEF VENT ALARM
نشان می دهد که آلارم مربوط به سوپاپ اطمینان روغن ترانس زمین عمل کرده است و به علت اهمیت عملکرد این رله، باید ترانسفورماتور بررسی و چک شده و همچنین به دیسپاچینگ گزارش داده شود. در صورت صلاحدید متخصصین مربوطه ترانسفورماتور باید از مدار خارج شود و در صورت کاذب نبودن این آلارم باید مراحل زیر انجام گیرد:
10) WINDING TEMP STAGE 1 ALARM
این آلارم نشانه بالا رفتن درجه حرارت سیم پیچ ترانس در اثر ازدیاد حرارت می باشد ولی در حد تریپ ترانس نیست.
11) OVER FLUX PROT ALARM
این آلارم نشانه آنست که شار مغناطیسی هسته ترانسفورماتور به خاطر تغییر نسبت ولتاژ به فرکانس V/F زیادتر از حد مجاز شده است ولی در حد تریپ نیست پس از بهبود وضعیت آلارم ریست میشود.
12) OLTC SUPPLY FAIL
آلارم مربوط به تغذیه موتور تپ چنجرمی باشد. هنگامی که در تغذیه تپ چنجر خطایی به وجود آید یا به طور کلی در مدار تغذیه موتور تپ چنجر (که سه فاز است) ترانس اشکال پیدا شود این آلارم ظاهر می شود.
13) OLTC INCOMPLET
این آلارم بسیار مهم بوده و نشان دهنده این است که تپ چنجر به طور ناقص عملکرده است. با مشاهده این آلارم باید سریعا عملکرد تپ چنجر به وسیله دسته مخصوص خود، به صورت دستی کامل شود.
